ÇATI BAHÇESİ
Şehir merkezlerindeki yoğun yapılaşma, insanları, düz çatılarda yeşil alan yaratma potansiyelini değerlendirmeye yöneltmiş, suyun yeniden kullanımını sağlaması, sera etkisini azaltması, kentsel biyoçeşitliliğe katkısı, sıcaklığı düşürme etkisi, kent içerisinde mikroklima yaratma, kentsel drenaj yükünü azaltma, estetik ve görsel etkiler gibi saymakla bitmeyecek kadar faydası dolayısıyla daha da çok tercih edilmeye başlanmıştır. Çatı ve teraslardaki ilk yeşillendirme çalışmaları, saksılar ve eski kaplarda, sebze ve çiçek yetiştirerek başlamış, günümüzde ise su tutma yeteneği arttırılmış geosentetiklerle ve yine yüksek su tutma yeteneği olan minerallerle (ponza taşı, cüruf, volkanik tüfler, perlisol vb.) ya da özel hafif tekstürlü lifli karışımlarla (torf vb.) gerçekleştirilmekte ve gelişmektedir.
Çatı bahçelerinin tasarımı yapılırken bölgenin, güneş, rüzgar, sıcaklık vb. gibi makro ve mikro iklim koşulları, çatı bahçesinin bakacağı cephe ve çatı bahçesinin fonksiyonu ve çatı bahçesinin kullanım yoğunlukları dikkate alınmalıdır. Binanın yapısal denetimi ve statik hesapları, üzerine gelecek olan, kuru ve sulu toprak, bitki, taş yükü vb. gibi tüm ağırlık unsurları, kullanımı planlanan insan yoğunluğunun ağırlığı ve tüm iklim koşulları göze alınarak yapılması gerekmektedir.
Çatı Bahçelerinde bitki materyalinin çatıya getireceği yükler yapraklı ve yağmurdan ıslanmış biçimde hesaplanmalıdır.
Seçilecek bitki türlerinin kurağa karşı dirençli olması, radyasyona, soğuğa, rüzgara ve gaz etkilerine de dayanıklılık göstermeleri gerekir. Ayrıca, yayvan ve saçak köke sahip, aşırı büyümeleri kontrol altına alınabilecek, küçük boyutlu türler seçilmelidir. Bonsai türleri de kullanıma uygunluk gösterebilir. Bitki seçiminde pek çok etken etkili olduğu için bitki türlerinde net bir liste ortaya konulamaz. Sulama problemi olan yerlerde, renkli çakıllarla da düzenleme yapılabilmekte ya da saksılar ile yeşil teraslar elde edilebilmektedir.
Çatı bahçeleri 3 çeşit yapılmaktadır.
- Intensive çatı bahçeleri
- Ekstensive çatı bahçeleri
- Hibrit (melez) çatı bahçeleri
Intensive Çatı Bahçeleri
Yoğun emek ve fazla üretim girdileri ile yetişme ortamında istekleri çok olan çim , çalı , ağaççık ve ağaç gibi bitkiler ve çevre düzenleme çalışmalarında yararlanılan çeşitli cansız materyalin de kullanıldığı düz çatı düzenlemeleridir. 4o cm. 'den başlayıp daha da artan derinliklerde toprak gerektiren intensive bitkilendirmede yalıtım, filtre ,drenaj ve sulama sistemlerinin kusursuz olması gerekmektedir. Bu durum intensive çatı bitkilendirmesinin çok masraflı çalışmalar olmasına yol açmaktadır. İntensive çatı bahçeleri üzerinde gezilmeye ve çeşitli rekreasyonel etkinliklerde bulunmaya uygundur. Ayrıca normal bahçelerdeki gibi düzenli olarak sulama, gübreleme , ilaçlama , budama yabancı ot alma gibi bakım önlemlerine gereksinme gösterir.
Ekstensive Çatı Bahçeleri
Emek, üretim ve bakım giderlerinin en aza indiği çok geniş alanlarda en az ya da hiç bakım olmadan düz ya da eğik çatılarda sığ topraklar üzerinde oluşturulan bahçeleridir. Ekstensive çatı bahçelerde bodur çalılar , yosunlar , tek ve çok yıllık yabani otlar ve sukulent yapıya sahip bazı örtü bitkileri kullanılmaktadır. Seçilen türler genellikle don, kuraklık ve aşırı suya dayanıklı, rejenerasyonu yüksek türlerdir. Ekstensive çatı bahçeleri genellikle geniş yüzeylerde uygulanır. 8-15 cm. toprak kalınlığındaki yapı statiği ve maliyetler açısından avantajlıdır. Ancak gezinmeye ve rekreasyonel etkinlikler için kullanılmaya uygun değildir.
Hibrit (Melez) Çatı Bahçeleri
Intensive ve ekstensive çatı bahçelerinin bir arada kullanılmasıyla oluşan bahçelerdir. Bahçede tepeler , tümsekler yapılarak toprak yükseltilir. Ağaçcık ve çalılar bu yükseltilen yerlerde kullanılır. Hatta çimden tepecikler oluşturulur. Bazen saksılarla büyük ağaç kullanımı da mümkün olmaktadır. Hibrit çatı bahçeleri görsel etkisi fazla, hareketli ve eğlenceli bahçeler olup gezinmeye ve rekreasyonel kullanıma uygundur.
